Saving Iceland

By Jaap Krater, Buiten de Orde, Zomer 2008

De hoge olieprijs en energieschaatste drijft zoals je ongetwijfeld wel door hebt zo’n beetje alle prijzen op. Ik zit hier in de regen in IJsland, het aktiekamp van dit jaar is net begonnen en nog net niet weggeblazen. Een van de aluminiumbedrijven die hier net begonnen is met de bouw van een nieuwe smelter is Century Aluminum, een relatief kleine speler uit de VS.

De directeur van Century heet Logan Kruger. Hij lijkt de absolute leider te zijn, hij is zowel bestuursvoorzitter, president-directeur als ‘chief executive officer’.  Ik ben een verslag aan het lezen van een telefonische conferentie die elk kwartaal wordt gehouden, waar grote aandeelhouders, voornamelijk vertegenwoordigers van grote investeerders als Meryll Lynch en Barclays.

Het verslag staat vol met jolige amerikaanse grapjes, het lijkt er gezellig aan toe te gaan. Het doet me denken aan hollandse jongensromans uit de vorige eeuw, de geheime club, of studentikoze avonturen van Ronald Giphart maar dan zonder de sex. Aluminium is de sex en de gewillige slachtoffers zijn in dit geval de Afrikaanse landen waar een smelter, grote dam of kolencentrale mag worden neergezet. Scoren maar.

Een aandeelhouder belde op omdat hij zich zorgen maakte over de electriciteits-blackouts in Zuid Afrika. Kruger vertelde dat ESKOM, het Z-Afrikaanse electriciteitsbedrijf dat het grootste deel van het Afrikaanse grid beheert, probeert de electriciteitsvraag te verminderen door de prijzen flink te verhogen voor huishoudens en regelmatig hun stroom afsnijdt. Op die manier kan er genoeg stroom naar zware industrie blijven gaan. Een derde van aluminiumproductie is bestemd voor wapens, dat verklaart wel een en ander. Back to the USSR?

“En dit gebeurt niet aleen in Zuid Afrika, maar ook Botswana, Zimbabwe en zelfs Zambia,” vertelt Kruger.

In IJsland vliegt ondertussen de lokale PvdA elkaar in de haren. In de verkiezingen hadden ze hun onderdanen een ‘Schoon IJsland’ beleid belooft inclusief een moratorium van vijf jaar op nieuwe zware industrieprojecten. Inmiddels komen verschillende ministers er op terug en wil men lustig bouwen met Century, RioTinto-Alcan en Alcoa, maar dat schoot sommige sociaaldemocraten in het verkeerde keelgat. Premier Geir Harde spreekt van een misverstand, we hadden het allemaal verkeerd begrepen.

Hij beloofde recentelijk ook dat IJsland mee zou doen aan de race om als eerste land ‘climate neutral’ te worden.

Na 60 jaar onafhankelijkheid is IJsland een echte democratie geworden.