Saving Iceland

Guðmundur Ármansson
30. mars 2007

SENN líður að kosningum í Hafnarfirði þann 31. mars næstkomandi. Í orði kveðnu fjalla þær um skipulagsmál en eins og öllum er ljóst snúast þær um stækkun á álverinu í Straumsvík eður ei.

Nú er ég sem þetta skrifa búsettur á Austurlandi og hef aldrei til Hafnarfjarðar komið og á því víst ekki að skipta mér af þessu máli að mati álunnenda. Að mínu mati er þetta þó ekki einkamál Hafnfirðinga frekar en að Kárahnjúkavirkjun sé einkamál íbúa á Austurlandi.
Read More

Náttúruvaktin.com

Tilefni mótmæla er aðalatriðið!

a. Hverju er verið að mótmæla?
b. Kannið málið
c. Eru áhyggjur mótmælenda réttmætar?
d. Kannið málið
e. Ef þið kannist ekki við neitt…
f. …er kominn tími til að kanna málið!

Mótmæli eru tjáning nauðsynleg lýðræðinu þegar allt annað þrýtur

1. Kynnið ykkur málið
2. Lesið á mótmælaspjöld og/eða -borða
3. Hlustið eftir slagorðum
4. Lesið fréttatilkynningar ef til eru
5. Hví er mótmælt akkúrat þann daginn?
6. Ef um fjöldamótmæli er að ræða, berið saman tölur lögreglu og mótmælenda sjálfra um fjölda mótmælenda og gefið hvort tveggja upp við umfjöllun
7. Þegar mótmælin eru táknræn, lesið í þau
8. Leitið ekki eingöngu að „þekktum“ andlitum
9. Leggið spurningar fyrir þá sem ábyrgir eru fyrir því sem verið er að mótmæla, sem og mótmælendur
10. Athugið, mótmæli eru alltaf til að vekja athygli á einhverju

= Fjölmiðlar eru mikilvægt mótvægi valds í lýðræðisríki

Þórunn Sveinbjarnardóttir, umhverfisráðherra

Í dag, 12. september, standa grasrótarhreyfingar víða um heim fyrir alþjóðlegum mótmælum gegn stóriðju. Á Íslandi hefur hreyfingin Saving Iceland ákveðið að helga þennan dag stuðningi við baráttu íbúa í nágrenni Þjórsár. Af því tilefni viljum við undirrituð koma eftirfarandi á framfæri.

Við lýsum vonbrigðum okkar með það hve lítið hefur heyrst frá þér um stóriðju á Íslandi eftir að þú tókst við embætti og óskum eftir því að þú gerir þjóðinni grein fyrir afstöðu þinni í þeim efnum. Þar sem Íslendingar hafa hvað eftir annað setið uppi með umhverfisráðherra sem hafa lagt blessun sína yfir umhverfisspjöll sem skaða ímynd landsins verulega og valda hneykslun um heim allan, finnst okkur eðilegt að krefja þig svara um stefnu þína.

Við óskum þessvegna eftir því að þú gerir grein fyrir afstöðu þinni til virkjana og stóriðju bæði almennt og þó sér í lagi til þeirra þriggja virkjana sem eru fyrirhugaðar í neðri hluta Þjórsár. Einkum væntum við skýrra svara við eftirfarandi spurningum:

-Ertu fylgjandi því eða mótfallin að af framkvæmdum verði?
-Hvað hefur þú gert til að hindra að áform Landsvirkjunar varðandi Þjórsá nái fram að ganga.
-Hvaða áætlanir eru upp um að koma í veg fyrir að Hvammsvirkjun, Holtavirkjun og Urriðafossvirkjun verði að veruleika?

„Í svona samtökum eru aðeins þroskaheftir kjánar með brostna sjálfsmynd. Hópinn má leggja að jöfnu við glæpaklíkur, fótboltabullur, málaliða og hryðjuverkamenn. Liðsmennirnir búa líklegast ekki allir í 101 Reykjavík og eru krakkar úr austurbænum. Réttast væri að hýða þá opinberlega og þeir sem tala máli hópsins eru landráðamenn.“

.

Guðni Elísson

Lesbók

1. september 2007

Það er áhugavert að sjá hvernig íslenska fjölmiðlasamfélagið mótar með sér skilning á náttúruverndarsamtökunum Saving Iceland en fulltrúar þeirra aðhyllast borgaralega óhlýðni og hefur gjarnan verið lýst sem atvinnumótmælendum í samtímaumræðunni. Hér eru fyrst tvær almennar skilgreiningar á hugtakinu. Höfundar eru Ingi Geir Hreinsson og Birkir Egilsson:

„Ofdekraður, ofmenntaður einstaklingur sem aldrei hefur unnið handtak á sinni ævi, aldrei migið í saltan sjó eða tekið skóflustungu […]. Fjölmiðlasjúk fyrirbæri sem koma vælandi inn í kerfið sem þau eru að mótmæla. Með þessu er ég ekki að gera lítið úr þeirra málstað. Það er fólk sem virkilega trúir og vill breytingar. Ég legg til að þau skilji sig frá þessu fólki, eins og Saving Iceland, það er þeim bara til minnkunar.“

Read More

 Það er von mín að sem flestir taki afstöðu byggða á raunverulegum gögnum um hvort þeir telji þessar álvershugmyndir vera velígrundaða umhverfisvæna aðgerð sem verði öllum íbúum landsfjórðungsins til heilla og ánægju. Fyrir mér vekur umtal og áróður álverssinna hinsvegar upp margar spurningar, t.d.: “Hvenær verður múgsefjun að sannleika og hvenær verður tálsýn að veruleika?”

GOÐSÖGNIN UM ÁLVER VIÐ HÚSAVÍK I – ER ORKAN VIÐ BÆJARDYRNAR?

Margt hefur verið rætt og ritað um fyrirhugað álver ALCOA á Bakka við Húsavík. Hver framámaðurinn á fætur öðrum berst við að mæra hugmyndina og svo er nú komið að allir stjórnmálaflokkar nema Íslandshreyfingin og Vinstri grænir styðja uppbyggingu þess. Málatilbúnaður álversmanna er allur á eina vegu “nýtum orku í heimabyggð”, “Húsvíkingar eiga rétt á að fá álver”, “álverið nýtir eingöngu raforku sem aflað er við bakdyrnar á Húsavík”, “litlar línulagnir”, “aðeins áróður umhverfisverndarsinna að það eigi að virkja Skjálfandafljót og Jökulsá á Fjöllum”, “jarðhitaorka hefur lítil umhverfisleg áhrif”, “undirbúningsvinnan er sérlega vönduð”. Hvað skyldi hins vegar vera til í þessum fullyrðingum? Er eitthvað meira sem liggur hér að baki? Eru Húsvíkingar og viðkomandi stjórnmálamenn að æða áfram blindandi án þess að hafa kynnt sér staðreyndir málsins

Orkuöflun: Miðað við 250 þúsund tonna ársframleiðslu af áli þarf að reisa 550 MW virkjanir, sem framleiða um 3700 GWst á ári. Við undirritun viljayfirlýsingar um álver á Húsavík tilkynnti forstjóri ALCOA um áform sín að byggja strax 300 þúsund tonna álver (sem þarf 660 MW ), en Þingeyingar mega samt gera ráð fyrir að fyrirtækið geri kröfur um að minnsta kosti 500 þúsund tonna álver áður en yfir lýkur. Samkvæmt staðarvalsskýrslu Alcoa hyggst fyrirtækið ná orku frá:

1)Þeistareykjum (80 MW),
2)Kröflu I (100 MW),
3)Kröflu II (120 MW),
4)Bjarnarflagi (80MW),
5)Gjástykki (80 MW) og
6)Hrafnabjörgum (90 MW).

Að ofan: Hugmyndir Landsvirkjunar um lagningu raflína á Norðausturlandi (mynd frá Landsvirkjun)

Reisa þarf því 5 ný orkuver í Suður-Þingeyjarsýslu auk sem Krafla I verður nær tvöfölduð. Sum þessara svæða eru afar lítt rannsökuð og því óljóst um gæftir í orkuöflun. Spurningar sem vakna eru meðal annars þær: 1) ALCOA gerir ráð fyrir að fá alla núverandi orku Kröfluvirkjunar um 60 MW – sú orka er þegar seld þannig að einhversstaðar hlýtur að eiga að virkja til að fylla upp í orkuþörf landsnetsins. 2) Hvaðan á að ná í helmingi meiri orku fyrir stækkun álversins? 3) Af hverju eru álversmenn sannfærðir um að Skjálfandafljóti með Hrafnabjargafossi og Aldeyjarfossi verði ekki fórnað fyrir álverið, þrátt fyrir að ALCOA geri ráð fyrir Hrafnabjargavirkjun í staðarvalsskýrslunni? 4) Venjulega er gert ráð fyrir 30 ára líftíma jarðhitavirkjana, hvað tekur við að þeim tíma liðnum? Á þá álverið að pakka niður?

Orka við bæjardyrnar: Miðað við fyrsta áfanga álversins þarf að leggja raflínur sem liggja rúmlega 114 km frá Mývatnssveit og 64 km til viðbótar frá Hrafnabjörgum. Til að ná 300 þúsund tonna ársframleiðslu gæti þurft að ná í orku frá Villinganes- og Skatastaðavirkjunum, en raflínur frá þeim koma til með að liggja frá Skagafirði þvert yfir Eyjafjarðar- og Suður-Þingeyjarsýslu alla leið til Húsavíkur – það er að segja ef Þingeyingar vilji ekki fórna meir af Skjálfandafljóti og ef Jökulsá á Fjöllum verði ekki fórnað. Hvaðan orkan fyrir 500 þúsund tonna álver á að koma er allsendis óljóst, en þarf að liggja fyrir áður en bygging álvers verður ákveðin.

Áhugasömum er bent á að kynna sér staðarvalsskýrslu ALCOA

GOÐSÖGNING UM ÁLVER VIÐ HÚSAVÍK II – ER ORKAN VIRKILEGA VÆN OG GRÆN?

Margt hefur verið rætt og ritað um fyrirhugað álver ALCOA á Bakka við Húsavík. Hver framámaðurinn á fætur öðrum berst við að mæra hugmyndina og svo er nú komið að allir stjórnmálaflokkar nema Íslandshreyfingin og Vinstri grænir styðja uppbyggingu þess. Málatilbúnaður álversmanna er allur á eina vegu “jarðhitaorka hefur lítil umhverfisleg áhrif”, “undirbúningsvinnan er sérlega vönduð”. Hvað skyldi hins vegar vera til í þessum fullyrðingum?

Mengun vatns frá jarðhitavirkjunum: Margt hefur verið ritað um mengun frá álverum. Má þar nefna krabbameinsvaldandi PAH efni sem berast með kerbrotum út í náttúruna og flúor, brennisteinssambönd og koltvísýring, sem berst út í andrúmsloftið. Minna hefur verið rætt um áhrifin frá jarðhitavirkjununum sjálfum. Fyrir utan augljóst rask á landi, eins og Sunnlendingar hafa orðið áþreifanlega varir við með tilkomu Hellisheiðarvirkjunar, þá er helsta mengun frá jarðhitavirkjunum á formi hávaða, útblásturs og affalsvatns. Í affalsvatni háhitasvæða eru helstu mengunarefnin brennisteinsvetni, arsenik, bór, kvikasilfur og aðrir þungmálmar eins og blý, kadmíum, járn, sink, mangan, en liþíum, ammóníak og ál er einnig stundum í skaðlegu magni. Af þessum efnum er arsenik sérstakt áhyggjuefni í jarðhitavökva á Mývatnssvæðinu, enda eitrað og hættulegt lífríkinu. Nauðsynlegt er að skoða til fullnustu hvort fimmföldun á orkuöflun í Mývatnssveit valdi skaða á lífríkinu í vatninu og umhverfi þess, en samanlögð umhverfisáhrif virkjananna hafa ekki verið metin.

Útblástur gróðurhúsalofttegunda: Miðað forsendur matskýrslna fyrir Kröflu og Bjarnarflag má gera ráð fyrir að 1300 tonn af koltísýringi (CO2)og 108 tonn af brennisteinsvetni (H2S) verði leyst út í andrúmsloftið fyrir hvert virkjað MW. Á tiltölulega afmörkuðu svæði og í nágrenni þéttbýlisins í Reykjahlíð koma til með að leysast út í andrúmsloftið 390 þúsund tonn af CO2 og rúm 32 þusund tonn af H2S á ári. Brennisteinsvetni er eitruð lofttegund, en styrkur þess má ekki fara yfir 10 ppm á vinnustöðun á Íslandi miðað við 8 tíma vinnudag. Við þetta bætist síðan útblástur frá Þeistareykjum og Gjástykki, en miðað við sömu forsendur og ef orkuforsendur staðarvalsskýrslu ALCOA eru hafðar til grundvallar með 90 MW vatnsaflsvirkjun í Skjálfandafljóti, verður CO2 útblástur jarðhitavirkjananna í heild sennilega alls um 600 þúsund tonn á ári, sem er álíka mikið og heildarútblástur allra samgangna er hér á landi. Til samanburðar verður útblástur álversins um 375 þúsund tonn á ári. Verði orkunnar eingöngu aflað með jarðhitavirkjunum þá liggur nærri að útblástur CO2 sé helmingi meiri í orkuöfluninni en frá álverinu sjálfu. Ég tel það vera tími vera kominn til að við Íslendingar horfumst í augu við þá staðreynd að þessi græna orka okkar er ef til vill ekki svo græn í reynd.

Staða Mývatnssveitar: Ásýnd sveitarinnar, sem þó á að heita vernduð með náttúruverndarlögum, kemur til með að breytast umtalsvert til norðausturs þegar framkvæmdum líkur. Nokkrar vinsælustu gönguleiðir ferðamanna raskast verulega. Margfalt magn af gufustrókum leggur til himins og svæðið verður undirlagt af steypu og rörum. Þar sem um 32 þúsund tonn brennisteinsvetnis koma til með að streyma upp í andrúmsloftið árlega í nágrenni aðalþéttbýlissvæðis sveitarinnar, þætti mér eðlilegt réttlætismál íbúa Mývatnssveitar að rækilega verði kannað hvort styrkur efnisins sé líklegur til að fara yfir leyfileg mörk. Úr þessu verður að ganga úr skugga áður en “of seint” verður að snúa við. Fyrirsjáanlegt er að baráttan fyrir verndun náttúru Mývatnssveitar, sem staðið hefur yfir í hartnær 40 ár, á eftir að harðna á ný. Samsvörunin við baráttuna fyrir verndun Þjórsárvera er sláandi.

Það er von mín að sem flestir taki sér tíma og myndi sér sjálfir skoðun á goðsögnini um álver á Bakka við Húsavík og nýtingu jarðvarmaorku fyrir álver almennt. Það er von mín að sem flestir taki afstöðu byggða á raunverulegum gögnum um hvort þeir telji þessar álvershugmyndir vera velígrundaða umhverfisvæna aðgerð sem verði öllum íbúum landsfjórðungsins til heilla og ánægju. Fyrir mér vekur umtal og áróður álverssinna hinsvegar upp margar spurningar, t.d.: “Hvenær verður múgsefjun að sannleika og hvenær verður tálsýn að veruleika?”

Var uppspunnin auglýsing eftir atvinnumótmælendum heimildin á bak við frétt ríkissjónvarpsins um að atvinnumótmælendur fái greitt fyrir störf sín? Einn af höfundum auglýsingarinnar spyr í eftirfarandi grein og veltir fyrir sér viðhorfum til mótmælenda. 

Menningarblað/Lesbók
Laugardaginn 4. ágúst, 2007

Nennir þetta fólk ekki að vinna?! „Þegar umræðan um atvinnumótmælendur er skoðuð kemur fljótt í ljós þversögn því að á sama tíma og forskeytið atvinna er notað í niðrandi tón um mótmælendurna eru þeir sífellt sakaðir um að nenna ekki að leggja stund á atvinnu.“

Var uppspunnin auglýsing eftir atvinnumótmælendum heimildin á bak við frétt ríkissjónvarpsins um að atvinnumótmælendur fái greitt fyrir störf sín? Einn af höfundum auglýsingarinnar spyr í eftirfarandi grein og veltir fyrir sér viðhorfum til mótmælenda.

„Atvinnumótmælendur vantar núna. Reynsla æskileg en allir velkomnir. Borgað samkvæmt taxta, bónus fyrir kranaklifur. Sendið umsókn á atvinnumotmaelandi@gmail.com.“

Þessi smáauglýsing birtist í Fréttablaðinu og á Vísi.is fimmtudaginn 26. júlí. Sama kvöld var því slegið upp í kvöldfréttum RÚV að mótmælendur á vegum Saving Iceland fengju greitt fyrir þátttöku í aðgerðum og jafnvel aukalega fyrir handtökur. Ekki fylgdi sögunni hver stæði á bak við greiðslur til mótmælenda né hversu háar fjárhæðir væri um að ræða.

Read More

„Furðulegt háttalag Ríkissjónvarpsins þarfnast frekari skýringa svo ekki sé meira sagt.“

Sindri Freyr Steinsson
Verðandi
Ág. – Sept. 2007

Flestir landsmenn hafa frétt sitthvað af aðgerðum samtakanna Saving Iceland. Í umfjöllunum um samtökin ber orðið atvinnumótmælandi oft á góma. En er það í raun svo að fólk fái borgað fyrir að mótmæla og láta handtaka sig?
Read More

Saving Iceland
2. ágúst, 2007.

Ályktun SI flutt á blaðamannafundi í Reykjavíkur Akademíunni 2. ágúst 2007.

Ástæða fundarins er sú að umfjöllun fjölmiðla um aðgerðir okkar síðustu mánuði, bendir til þess að það séu nokkrar ranghugmyndir uppi um eðli og tilgang hreyfingarinnar. Þær fréttatilkynningar sem við sendum með hverri aðgerð sem við framkvæmum hafa komist illa til skila og var fundurinn til þess gerður að leyfa fjölmiðlum og öðrum að spyrja okkur spjörunum úr og fá útskýringar á því sem ekki er á hreinu.

Á fundinn mættu fulltrúar tveggja fjölmiðla, Morgunblaðisins og Stöðvar 2, sem bendir til þess að sumir fjölmiðlar gangast frekar upp í hamagangi sem hlýst af beinum aðgerðum, heldur en að þeir vilji mæta okkur á málefnalegum grundvelli.

Meðfylgjandi er texti sem lesinn var upp í upphafi fundarins.

Kynning

Við bjóðum ykkur velkomin á þennan blaðamannafund Saving Iceland. Ástæðan fyrir því að við ákváðum að efna til blaðamannafundar er sú að umfjöllun fjölmiðla um aðgerðir okkur síðustu mánuði, bendir til þess að nokkrar ranghugmyndir séu uppi um eðli og tilgang hreyfingarinnar. E.t.v. skýrist það að nokkru leyti af því að efni fréttatilkynninga frá okkur hefur skilað sér illa til lesenda. Þessi fundur er hugsaður sem vettvangur til að útskýra hvað við erum að gera og svara þeim spurningum sem þið kunnið að hafa.

Hvað er Saving Iceland?

Upphaf Saving Iceland má rekja til neyðarákalls íslenskra umhverfissinna til heimsbyggðarinnar þegar ljóst varð að Kárahnjúkavirkjun yrði að veruleika. Saving Iceland er alþjóðlegt net þeirra sem svöruðu kallinu; grasrótarhreyfing fólks sem neitar að standa hjá og horfa á ríkisstjórn Íslands og orkufyrirtæki, ásamt stórum her erlendra stórfyrirtækja, eyðileggja náttúru Íslands.

Saving Iceland eru ekki meðlimasamtök með miðstjórn og meðlimaskrá. Við tökum allar ákvarðanir með upplýstu samþykki og byggjum starf okkar á því að enginn sé yfir aðra hafinn þegar kemur að ákvarðanatöku. Enginn er hærra settur en annar og enginn fær greitt fyrir starf sitt innan Saving Iceland.

Saving Iceland hefur aðeins eitt markmið; að losa Ísland undan stóriðjustefnunni með öllum ráðum öðrum en ofbeldi. Vandamálið er ekki aðeins náttúruspjöll á Íslandi heldur stöndum við frammi fyrir yfirtöku risafyrirtækja á efnahags og atvinnulífi. Fyrirtækja sem hvert um sig velta meira fé en íslenska efnahagskerfið. Það er ekki aðeins náttúra Íslands sem þolir ekki stóriðjustefnuna, efnahagurinn þolir hana ekki heldur og lýðræðið er einnig í hættu.

Svæði í hættu

Á næstu 5 árum má reikna með stórframkvæmdum á ýmsum viðkvæmum stöðum: Má þar nefna Krýsuvík, Hengilssvæðið, Kerlingafjöll og mörg fleiri.

Fyrirhugaðar virkjanir í neðri hluta Þjórsár munu án vafa hafa í för með sér enn meiri orkuþörf og þá er bara tímaspursmál hvenær seilst verður í Norðlingaöldu og Langasjó.

Ef allar álversframkvæmdir verða að veruleika verða 9 álver á Íslandi innan fárra ára.

Siðferði áliðnaðarins

Eftir áratuga baráttu náttúruverndarfólks er almenningur á Íslandi orðinn nokkuð vel upplýstur um þær hættur sem stóriðjustefnan hefur fyrir náttúru landins. Hins vegar virðist töluvert meðvitundarleysi ríkja um tengsl þessara fyrirtækja við hernað og mannréttindabrot.

Fyrirtækin sem við berjumst gegn eru alþjóðleg, með starfsemi sína út um allan heim. Þótt hegðun þeirra hér á landi líti á yfirborðinu ágætlega út, eiga þau flest hrikalega sögu að baki. Hér á landi monta þau sig af því að planta trjám, byggja íþróttahallir og gefa starfsfólki sínu gjafir, en getum við virkilega blindast af þessari tilbúnu glansímynd fyrirtækjanna og horft framhjá því sem þau raunverulega standa fyrir?

Tengsl álframleiðenda við hergagnaframleiðslu eru augljós og höfum við oft og mörgum sinn bent á þá staðreynd. Við getum tekið nokkur dæmi af því hvernig þessir menn vinna:
-Alcan framleiðir t.d. ál fyrir EADS (Europian Aerospace and Defense and Space), en samningarnir þar á milli eru kynntir sem samningar milli Airbus og Alcan, til að hylma
yfir aðild Alcan að hergagnaframleiðslu.
-Glencore, móðurfyrtæki Century sameinsaðist nýlega RUSAL, sem er aðal álframleiðandi fyrir rússneska herinn. Aðild þeirra að stríðinu í Tjeteníu er augljós sökum framleiðslu þeirra á sprengjum og skotvopnum úr áli. Í þessum átökunum hafa a.m.k. 35.000 manns látið lífið. (1) Wayuu indjánar og bændur í Kólumbíu voru nýlega stráfelldir í kjölfar námustækkanna Glencore. (2)
-Í Hondúras og Mexíco rekur Alcoa svokallaðar sweat-shops, þ.e. vinnubúðir sem sumir hafa líkt við þrælabúðir. Kjör verkamanna þar eru svo bág að þeir þurfa að selja úr sér blóð til að eiga í sig og á. (3)

Þessum staðreyndum reyna ráðamenn og forsvarsmenn fyrirtækjanna hér á landi iðulega að líta framhjá. Sagt er að álframleiðendur hafi ekkert um það að segja hver kaupi álið, það sé einfaldlega ekki þeirra mál. Þessi útúrsnúningur og tregi fyrirtækjanna til að ræða um siðferðisgildi sín og ábyrgð er enn ein ástæðan fyrir baráttunni gegn þeim. Þörfin á sterkri, alþjóðlegri andspyrnu vex með degi hverjum.

Að selja ál til hergagnaframleiðslu er eitt, en að taka á virkan þátt í framleiðslu og þróun á orrustuflugvélum og öðrum hergögnum er annað. Þann 14. Desember 2005 birtist á heimasíðu Alcoa, frétt þar sem sagði að fyrirtækið hefði gert 12,5 milljón dollara samning við bandaríska herinn, um rannsóknir, þróun og smíði léttra farartækja til hernaðaraðgerða á landi. Þetta er aðeins eitt dæmi um ömurlega viðskiptahætti fyrirtækisins. Fréttavefurinn Allbusiness.com greindi á ágúst árið 2004 frá samningum Alcoa og Howmet Castings, dótturfyrirtæki Alcoa við varnarmálaráðuneyti Bandaríkjanna. Starf Alcoa var að þróa ný efni og málmblöndur, sem draga myndi úr kostnaði við framleiðslu á næstu kynslóð hergagna til notkunar í háloftunum.

Þessar yfirlýsingar um bein tengsl álframleiðenda við stríðsrekstur eru ekki skáldaðar af okkur, eða öðrum umhverfishreyfingum. Þetta eru staðreyndir, fengnar frá fyrirtækjunum sjálfum. Hins vegar hefur það reynst íslenskum fjölmiðlum og öðrum Íslendingum erfitt að sætta sig við staðreyndirnar, og birta þær opinberlega. Það er ekki hægt að vera fylgjandi álverum en á móti stríðsrekstri, eins og staðan er í dag.

Yfirtaka Rio Tinto á Alcan er yfirvofandi. Áður en Íslendingar bjóða þann þríhöfða þurs velkominn væri við hæfi að kynna sér sögu hans. Rio Tinto hefur t.d. vísvitandi neytt starfsmenn sína til að starfa í banvænum gullnámum sínum í Brasilíu og njósnað um og rekið meðlimi verkalýðsfélaga. Einnig eru dæmi um að fátækir heimamenn í leit að gulli í námum Rio Tinto hafi verið skotnir af öryggisvörðum fyrirtækisins. Þetta eru bara örfá dæmi.

Alcan stefnir nú á að reisa álver í Suður-Afríku, á nær skattfrjálsu svæði sem nefnist „Coega Development Zone“. (4) Raforka fyrir álverið verður framleidd með kolum og kjarnorku, en sú staðreynd fellir um koll þær lygar að það sé siðferðisleg skylda Íslendinga að byggja álver hér á landi til þess að koma í veg fyrir mengun annarsstaðar. Alcan mun síður en svo stöðva framkvæmdir sínar í Afríku ef fleiri álver verða reist hér á landi, enda er fyrirtækið með mörg önnur verkefni á teikniborðinu í Afríku ‚Greenfield‘ verkefnið þeirra inniheldur t.d. Kamerún, Ghana, Guinea, Madagascar og Suður-Afríku, en ‚Greenfield‘ stendur fyrir það þegar ósnert náttúra er eyðilögð fyrir námugröft, grunngerð, álbræðslur og stíflur. Í Suður-Afríku er 30% íbúa án rafmagns, en samt sem áður virðist vera ástæða til að framleiða ódýra raforku á gífurlega mengandi og hættulegan hátt, til þess eins að keyra álver. (5) Þá teljum við það Íslendingum síst til sóma að Landsvirkjun skuli vera að seilast inn í þetta andrúmsloft spillingar

Áliðnaðurinn er samofinn lygum og blekkingum. Fyrirtækin sem nú fjölga sér hér á landi eru þekkt fyrir umhverfisslys og mannréttindabrot út um allan heim. Við getum ekki tekið þessu fyrirtækjum fagnandi hendi og horft framhjá sannleikanum. Hegðun þeirra annars staðar í heiminum skiptir máli hér á landi, því þrátt fyrir að fyrirtækin feli sig undir íslenskum nöfnum, er þetta sama megamaskínan. Okkur kemur þetta við og þess vegna spyrnum við á móti.

Neyslumenningin

Menn hafa undrast það hvernig við tengjum saman umhverfisbaráttu og andóf gegn ofneyslu. Stórfyrirtækjastefna og neyslumenning haldast í hendur. Við getum ekki verið á móti stóriðju en afstöðulaus gagnvart neyslunni. Það væri hræsni af okkur að segja; látið Ísland í friði, farið og reisið álver í þriðja heiminum.

Sannleikurinn er sá að jörðin ber ekki meiri neyslu. Við getum annaðhvort haldið áfram á sömu braut, notað þriðja heiminn sem sorphaug og krafist þess að fátækari þjóðir sætti sig við örbirgð og þrælkun eða við getum slakað á lífsgæðakapphlaupinu. Þessvegna er nauðsynlegur hluti af baráttu okkar að draga úr neyslu og hvertja aðra til þess líka.

Aðferðir okkar

Því miður hafa fjölmiðlar lagt meira upp úr því að fjalla um aðferðir okkar en tilgang þeirra. Við höfum beitt beinum aðgerðum meira en almennt hefur tíðkast á Íslandi og af umræðunni í þjóðfélaginu má ráða að margir átti sig ekki því hvers vegna við förum þá leið.

Markmið aðgerðanna er tvíþætt:

Í fyrsta lagi : Að gera stjórnvöldum ljóst að umhverfissinnum er full alvara með áform sín um að stöðva gengdarlausa eyðileggingu á náttúru Íslands.

Þrátt fyrir hefðbundnar mótmælaaðgerðir gegn stóriðjustefnunni árum saman ætla íslensk stjórnvöld að halda þessari stefnu ótrauð áfram. Skilaboð okkar til stjórnvalda og stórfyrirtækja eru þessi: Þið hlustið ekki á rök og þvæi kemur til átaka.

Til að koma þessu markmiði til leiðar höfum við beitt og munum áfram beita beinum aðgerðum sem stundum má flokka má sem borgaralega óhlýðni. Við höfum t.d. hindrað aðgang að vinnusvæðum og valdið þar truflun, beinlínis í því skyni að koma höggi á fyritækin fjárhagslega og valda þeim óþægindum.

Í öðru lagi: Að vekja almenning til vitundar um ábyrgð einstaklingsins á umhverfis-og mannréttindamálum.

Náttúruverndar- og mannúðarsjónarmið verða ekki höfð að leiðarljósi nema almenningur beiti sér fyrir því. Skilaboð okkar til almennings eru þessi: Við sem neytendur berum ábyrgð gagnvart náttúrunni, gagnvart framtíðinni og gagnvart öðrum heimshlutum og við ráðum því hvort og viðhvaða fyrirtæki við skiptum.

Við höfum hvatt fólk til að draga úr ofneyslu og sniðganga stórfyrirtæki sem fótum troða umhverfis- og mannúðarsjónarmið, t.d. með uppákomum trúða á opinberum stöðum, svosem í Kringlunni.

Ástæðan fyrir því að við beitum borgaralegri óhlýðni er einföld: Stjórnvöld hafa ekkert slakað á stóriðjustefnu sinni þrátt fyrir endalausar mótmælastöður, skiltaburð, bréfaskrif, blaðaskrif, ráðstefnur, tónleika, metsölubók og fjölmennustu götumótmæli Íslandssögunnar. Þess vegna er nauðsynlegt að taka upp skilvirkari aðferðir til að berjast gegn jarðeyðingarstefnunni.

Auk beinna aðgerða hefur hreyfingin beitt ýmsum hefðbundnum leiðum til að vekja athygli á málstað sínum. Þann 2. Júlí voru stórtónleikar á NASA þar sem fjöldi þjóðþekktra listamanna gaf vinnu sína og lýstu þar með yfir stuðningi við aðgerðir Saving Iceland. Í sömu viku var listaverkaupboð í Start Art til styrktar hreyfingunni. Helgina 7. og 8. júlí héldum við hágæða ráðstefnu undir nafninu „Hnattrænar afleiðingar stóriðju og stórstíflna“, en þar komu fram fyrirlesarar frá fimm heimsálfum, rithöfundar, blaðamenn, virtir vísindamenn og aktívistar, en flest þetta fólk stendur í nákvæmlega sömu baráttu og við, við sömu fyrirtækin. Ráðstefnan fékk ekki mikla athygli fjölmiðla, en það virðist ekki vera fréttnæmt þegar samtök á borð við Saving Iceland standa fyrir svona ‚hefðbundnum‘ aðgerðum. Við gáfum einnig út fréttablað samhliða ráðstefnunni og héldum borgarafundi í Þorlákshöfn og á Húsavík.

Það eru þó beinu aðgerðirnar sem vekja mesta athygli og halda umræðunni gangandi, ekki aðeins hér á landi því stór náttúruverndarsamtök og fjölmiðlar erlendis hafa einnig sýnt málefnum okkar áhuga

Ábyrgð fjölmiðla

Umfjöllun fjölmiðla um Saving Iceland er á margan hátt gagnrýniverð. Það hefur ekkert skort á upplýsingaflæði frá okkur til fjölmiðla. Samhliða hverri aðgerð höfum við sent upplýsingar um fyrirtækið sem við ráðumst gegn í hvert skipti. Við höfum sagt frá ömurlegu siðferði fyrirtækjanna, umhverfisslysum og mannréttindabrotum. Við höfum útskýrt hvernig verkfræðistofurnar sem framkvæma umhverfismat fyrir virkjanir, hafa hagsmuna að gæta varðandi byggingu þeirra og byggingu álvera á landinu. Við höfum bent á hvernig jarðvarmavirkjanir rísa og stækka í þeim eina tilgangi að fullnægja orkuþörf stóriðjufyrirtæka. Má þar nefna Hellisheiðarvirkjun.Við höfum bent á allt þetta og meira til en fjölmiðlar virðast vilja einblína á aðgerðir okkar frekar en ástæðu þeirra. Fjöldi handtekinna skiptir meira máli en botnlausar sakaskrár andstæðinga okkar. Við höldum einnig úti vefsíðu þar sem allar þessar upplýsingar er að finna.

Lokaorð

Við hjá Saving Iceland erum mjög upptekið fólk. Fyrir öllum umhverfissinnum liggur það verkefni að hrekja stærstu álframleiðendur heims héðan burtu. Það er mikið verk og við höfum því ekki tíma til þess að vera stöðugt að verjast rógburði. Við teljum með ólíkindum að jafn virtur fjölmiðill og fréttastofa ríkissjónvarpsins hafi án nokkurs rökstuðnings haldið því fram að við fáum greiðslur fyrir að vera handtekin að við vitum ekki um hvað við erum að tala.Við íhugum nú að kæra þetta framferði til Siðanefndar Blaðamannafélagsins.

Við viljum nota þetta tækifæri til að gefa ykkur þær upplýsingar sem þið óskið eftir um hugmyndafræði og vinnulag hreyfingarinnar.

Heimildir

(1 )Amnesty International, „What Justice for Chechnya’s disappeared?“, May 23rd 2007.

(2). Frank Garbely, Mauro Losa. „Paradis fiscal, enfer social“, Télévision Suisse Romande, 29 June 2006.

(3) http://www.nlcnet.org/reports.php?id=277

(4) http://www.alcant.co.za/index.html

(5) Grapevine, Issue 10, July 13, 2007. Viðtal einnig á /?p=870

Saving Iceland
1. ágúst, 2007.

Saving Iceland boða blaðamannafund á fimmtudaginn 2. ágúst kl. 14.00.

Fundurinn hefst með ávörpum fólks úr SI sem mun taka 15 mínútur auk þess sem við viljum sýna fulltrúum fjölmiðla nokkur valin myndskeið. Síðan geta fréttamenn spurt okkur spurninga að vild. Fundinum lýkur kl. 15.00.

Fundurinn mun fara fram í húsnæði Reykjavíkur Akademíunnar við Hringbraut, 4. hæð.