Saving Iceland

Lykiltölur

Starfsfólk: 57,000 um allan heim

Velta árið 2010: $145 milljarðar

Eignir: $79 milljarðar

Hagnaður: $5.19 milljarðar (2007), $4.75 milljarðar (2008), $2.72 milljarðar (2009).

Höfuðstöðvar: Baar, Sviss

Lykilaðilar^47,48

(Ath. að hlutur þessara aðila er stærri en hlutur stofnanafjárfesta.)

Ivan Glasenberg, framkvæmdastjóri síðan 2002. Á 15.8% hlut í Glencore og er því margfaldur milljarðamæringur. Hefur unnið hjá Glencore síðan 1983.

Willy Strothotte, stjórnarformaður, skipulagði yfirtökuna af Mark Rich. Ásamt Glasenberg er hann lykilmaður í útþenslustefnu Glencore. Situr í stjórn Century Aluminum og Xstrata. Talið er að hann sé hlynntur því að Glencore taki alveg yfir Xstrata. Gegnir einnig hlutverki forstjóra hjá Minara, sem er annar stærsti nikkelframleiðandi Ástralíu.

(From left to right) Steve Kalmin, Aristotelis Mistakidis, Tor Peterson & Alex Beard

Steve Kalmin, framkvæmdastjóri síðan 2005. Á 1% hlut, gekk til liðs við félagið árið 1999.

Daniel Francisco Mate-Badenes, framkvæmdastjóri sink-, kopar- og blý-sviða félagsins með Mistakidis. Á 6% hlut, gekk til liðs við Glencore árið 1988. Er einnig forstjóri hjá Volcan, sem er perúanskt fyrirtæki á sviði sink- og silfurvinnslu.

Aristotelis Mistakidis framkvæmdastjóri sink-, kopar- og blý-sviða félagsins með Mate-Badenes. Á 6% hlut, gekk til liðs við félagið árið 1993. Er einnig forstjóri hjá Katanga, Recyclex og Mopani dótturfyrirtækjunum.

Tor Peterson, framkvæmdastjóri kolavinnslu. Á 5.3% hlut, gekk til liðs við félagið árið 1992.

Alex Beard, framkvæmdastjóri olíuvinnslu. Á 4.3% hlut, gekk til liðs við félagið árið 1995.

Simon Murray varð stjórnarformaður þegar fyrirtækið var sett á markað. Var áður háttsettur yfirmaður hjá ýmsum fyrirtækjum í Hong Kong, þ.á m. framkvæmdastjóri hjá risafyrirtækinu Hutchinson Whampoa.⁴⁹ Murray er líka alræmdur fyrir kvenfjandsamleg og önnur umdeild ummæli.^50,51 Hann á hlut í Glencore og á í viðskiptum við Nathaniel Rothschild.⁵² Hann stjórnar auk þess Richemont (lúxusvöruframleiðandi) og Cheung Kong, og var forstjóri Vodafone (sem er þekkt fyrir skattaundanskot) til ársins 2010.

Tony Hayward, sem öðlaðist sérstaklega illan orðstír um víða veröld sem forstjóri BP þegar Deepwater Horizon olíuslysið varð í Mexíkóflóa, er einn margra ráðgefandi framsvæmdastjóra fyrirtækisins.

Þessir, og fjölmargir aðrir aðilar eru þekktir fyrir að geta greitt fyrir aðgengi að gróðavænlegum mörkuðum.⁵³

Lykilfjárfestar

Aabar Investments, sem nú á einn milljarð Bandaríkjadala hlut í fyrirtækinu, varð stærsti hluthafinn eftir síðasta hlutafjárútboð. Aabar Investments er fjárfestingarsjóður í ríkiseigu frá Abu Dhabi. Stjórnvöld í Singapore (Government of Singapore Investment Corp. Pte. Ltd.) eru annar stærsti hluthafinn, með $400 milljóna hlut. Aðrir hluthafar eru aðallega bankar og eignastýringarfélög. Þess má geta að kínverska námufélagið Zijin Mining Group er einnig kjölfestufjárfestir.⁵⁴

Hrávörumiðlun

„Hrávara“ er skilgreind sem hver sú vara sem hægt er að kaupa eða selja, hvort heldur sem er á almennum markaði eða í einkasamningum. Mikilvægustu hrávörurnar eru þær sem nota má sem hráefni í ýmiss konar iðnaði – t.d. korn og málmar. Vörumiðlarar, eins og t.d. Glencore, sjá um að færa saman framleiðanda hrávörunnar (seljandann) og kaupandann, sem gæti t.d. verið verksmiðja eða dreifingaraðili. Starfsemi vörumiðlara er sveipuð mikilli leynd en eru engu að síður mikilvægur hlekkur milli aðila í kapitalísku hagkerfi. Hagnaður þessara fyrirtækja stendur og fellur að mestu leyti með vöruverði þegar keypt er og selt (kaupa sem ódýrast, selja sem dýrast). Einnig er spákaupmennska, þar sem veðjað er á hegðun markaðarins fram í tímann, mikilvæg.

Vörumiðlarar líta á sig sem ómissandi hluta af hinu kapitalíska kerfi – sem illa nauðsyn, en nauðsyn engu að síður. Glencore er svo stór vörumiðlari að telja má víst að fyrirtækið hafi markaðsráðandi stöðu og valdi raski á mörkuðum, með því að stjórna því hvaða verð fæst fyrir vöruna. Á þennan hátt er hægt að búa til mikla peninga án þess að auka raunverulegt virði vörunnar að neinu marki.

Mikilvægi hrávörumarkaða óx mikið í kreppunni árið 2008. Milli áranna 2003 og 2008 óx hrávörumarkaðurinn um heil 1900%, þ.e., hann næstum tuttugufaldaðist – úr 13 milljörðum Bandaríkjadala upp í 318 milljarða dollara.55 Hluta skýringarinnar er að finna í tilhneigingu til að kaupa færri skulda- og hlutabréf og græða þess í stað á efnahagsvexti í Kína og á náttúruhamförum, sem valda verðaukningu á nauðsynjavörum. Vörumiðlarar á borð við Glencore græða á því að versla með vörur sem aðeins eru til í takmörkuðu magni. Þar sem miðlarinn þarf alltaf að fá sinn hlut af viðskiptunum hækkar verðið stöðugt. Smám saman öðlast vörumiðlarinn meiri völd og áhrif á mörkuðum. Þá getur hann að lokum stjórnað framboði, haldið verðinu háu og kreist þannig meiri pening út úr þeim sem á endanum neyta vörunnar. Margir helstu viðskiptasamningarnir á hrávörumörkuðum fara ekki fram fyrir opnum tjöldum. Þannig er erfitt að veita fyrirtækjunum aðhald og fylgjast með að reglum sé hlýtt.

The Secret Lifes of Glencore's founder Marc Rich

Glencore á vissulega miklar eignir. Fyrirtækið er engu að síður fyrst og síðast hrávörumiðlari sem fæst aðallega við viðskipti með málma, kol, olíu og korn. Hinar gríðarlegu eignir fyrirtækisins gera vörumiðlunarstarfið auðvitað einfaldara, einkum með tilliti til aðgengis að hrávöru til að selja og hvernig fyrirtækið ber sig að við að koma inn á markaðinn. Vinsæl aðferð felst í samningum sem gefa Glencore einkarétt á að kaupa framleiðslu ákveðins fyrirtækis sem það á stóran hluta í. Sem dæmi má taka Chemoil Energy (skráð í Singapore), sem er stærsti framleiðandi skipaeldsneytis í heimi. Glencore á 50% í fyrirtækinu og hefur gert samning við það um að fá ívilnandi aðgengi að eldsneyti og aðstöðu.

Vörumiðlun af þessu tagi er undir því komin að hafa handhægar upplýsingar svo hægt sé að veðja stórt á verðþróun. Hið gríðarlega fyrirtækjanet í kringum Glencore veitir því mikið forskot og oft lítur út fyrir að fyrirtækið noti sér innherjaupplýsingar. Má nefna sem dæmi bannið við kornútflutningi frá Rússlandi árið 2010, eftir að eldar eyðilögðu stóran hluta af kornuppskeru landsins. Belgísk stjórnvöld hafa þegar hafið nokkur málaferli gegn starfsmönnum fyrirtækisins fyrir samsæri, spillingu og tilraunir til fjárkúgunar. Starfsmennirnir höfðu reynt að afla upplýsinga um útflutningsbætur innan ESB hjá embættismanni.

Glencore er að auki svo stórt fyrirtæki að það eitt getur valdið markaðsráðandi aðstöðu. Þegar t.d. heimsmarkaðsverð á sinki tók að falla brást Glencore við með því að loka námunni í Los Quenuales í Perú. Verðstýring mun alltaf vera örugg aðferð til að græða pening. Þó má græða enn meiri peninga með því að veðja rétt á óstöðugan markað, og slíkt gengur best hafi menn aðgang að innherjaupplýsingum. Þegar svona aðferðir eru notaðar í viðskiptum með matvæli verða hinir fátæku fyrir beinum áhrifum. Þegar litið er til markaðsráðandi stöðu fyrirtækisins er engin leið fyrir Glencore að færast undan því að fyrirtækið hefur haft mikil áhrif á þá hækkun matvælaverðs sem átt hefur sér stað undanfarin misseri. Þannig hefur Glencore tekist að gera jafnvel fátækustu jarðarbúana sér að féþúfu.

Glencore World Wide