Saving Iceland

„Mér var hótað handtöku, það voru teknar myndir af okkur í tjaldbúðunum við Snæfell, ég var krafin um að sýna ökuskírteini og það var skoðað inn í bílinn hjá mér,“ segir Hrund Ólafsdóttir sem var stödd í fjölskyldubúðum við Snæfell í grennd við virkjanasvæðið á Kárahnjúkum um síðustu helgi. „Mér er stórlega misboðið hvernig lögreglan kom þarna fram við venjulega borgara og erlenda gesti.“

Hrund segir að lögregla hafi viðhaft ógnandi framkomu við fólk sem var þarna statt til að taka þátt í friðsamlegum mótmælum og henni kom á óvart hversu margir þeir voru á svæðinu, en hún sá sjálf um það bil tíu lögregluþjóna.

„Við friðsama mótmælastöðu á landi í almenningseign kom lögregluþjónn til mín og hótaði mér handtöku ef ég færi lengra. Fólki er frjálst að vera þarna og því get ég ekki sætt mig við þessa hótun.“ Hrund segir að lögreglumenn í ómerktum bílum hafi tekið myndir af fólki og neitað að upplýsa tilganginn með því. Svo þegar Hrund var á leið burt af svæðinu var hún stöðvuð af lögreglu og krafin um ökuskírteini. „Á meðan gengu sex lögreglumenn kringum bílinn og voru að skoða inn um rúðurnar. Maður veltir fyrir sér hver það er sem borgar þessa löggæslu og hver ákveður að hafa svona marga menn á svæðinu. Mér finnst þessi framkoma lögreglunnar alveg með ólíkindum.“

Sirkús
Ágúst 2005

Kannski er það viðeigandi að viðtalinu seinki um nokkrar mínútur vegna rassíu lögreglunnar í íverustað mótmælendanna. Þannig er það í það minnsta: Ólafur Páll Sigurðsson hringir og segir: okkur seinkar. Þau koma samt, Ólafur Páll og Birgitta Jónsdóttir eru komin niður á Laugaveg eftir kortér. Blaut eins og veðrið býður upp á: sannkallað hálendisveður. Kannski er það þannig að ef þú ferð ekki til Kárahnjúka þá koma Kárahnjúkar til þín.

Veit það ekki. Allavega þá eru þau sest. Það fer vel um þau. Það er rigning úti. Já.

Það er víst enginn bíll að elta þau núna eftir að fréttastofa sjónvarpsins sýndi myndskeið þar sem óeinkenndur lögreglubíll hringsólar á eftir bíl Ólafs Páls í hringtorgi í Öskjuhlíðinni en lætur sig svo loks hverfa þegar bílstjórinn uppgötvar að fréttamaður er að festa eltingaleikinn á myndband. Bíllinn sem fylgdi Ólafi Páli hefur nú fundið sér nýjan förunaut, Rúnar Guðbrandsson leikstjóra og börnin hans.

Hvað er í gangi? spyr ég.

„Já, hvað er í gangi. Við höfum greinilega komið við kauninn á ríkisvaldinu. Þarna er sári punkturinn: stóriðjuáformin,“ segir Ólafur Páll.
Bjuggust þið við svo hörðum viðbrögðum lögreglu þegar þið hófuð undirbúning fyrir mótmælin?
„Það kom mér ekki á óvart því það hafa ávallt verið sterkir fasískir tendensar hjá íslenskum stjórnvöldum,“ segir Ólafur Páll.

Ég man eftir einhverri frétt í Mogganum þar sem greint var frá því að Rúnar Guðbrandsson og félagi hans hefðu verið á leynifundi í Skotlandi.
„Það var mjög fyndin frétt,“ segir Birgitta. „Það var talað um þetta eins og leynifund herskárra anarkista. Þetta voru allskonar friðarsinnar að undirbúa mótmæli vegna G8 fundarins. Ég hef verið í svona mótmælum í Melbourne í Ástralíu og þetta var fyrst og fremst æðislegt karnival. Ótrúleg vinna sem fólk hafði lagt í þetta. Það er klassískt að ala á ótta fólks um að þessir mótmælendur væru herskáir anarkistar og væru á leiðinni hingað. Og ég verð að segja að eftir að hafa kynnst þessu fólki að ef það er herskáir anarkistar þá þurfum við ekkert að óttast.“
„Þetta sýnir fyrst og fremst hvað íslensk leynilögregla er léleg og hugmyndasnauð,“ bætir Ólafur Páll við. „Hún þarf að hlaupa í útlensk æsifréttablöð til að fá upplýsingar og nýta sér hana síðan til að skapa hysteríu.“
„Það er greinilegt að með brottvísunaraðgerðum sínum ætla íslensk stjórnvöld að einangra íslenska mótmælendur,“ segir Birgitta. „Þjóðin er lítil og því eru fáir mótmælendur. Það hefur tekist að einangra hópa mótmælenda smárra þjóðarbálka í Brasilíu en það gleymist að íslenskir mótmælendur hafa tengsl við umheiminn. Stóriðjustefnan er ekki okkar einkamál. Mengun virðir engin landamæri…“
„… auk þess sem um er að ræða síðustu ósnortnu víðerni Vestur-Evrópu,“ bætir Ólafur Páll við, -„og það kemur öllum við alveg eins og þegar menn stúta líkneskjum í Afganistan. Svo láta stjórnvöld eins og þau hafi einhvern einkarétt á því að alþjóðavæða Ísland með samskiptum við margdæmda umhverfisglæpamenn eins og Alcoa og Impregilo sem er líklega spilltasta byggingarfyrirtæki veraldarsögunnar.
Minnisleysi íslenskra stjórnvalda er mikið þegar kemur að lýðræði og tjáningarfrelsi á Íslandi.“
„Við ætlum í mál við ríkisvaldið,“ segir Birgitta, „og viljum með því vekja athygli á hryðjuverkalögunum og gráum svæðum sem þau opna. Stjórnvöld geta nýtt sér þau til að skerða persónufrelsi.“

En hvaða fólk er þetta?
„Ef hægt er að alhæfa eitthvað um þá útlendinga sem hafa mótmælt hér í sumar þá er réttast að segja að þetta séu klassískir almennilegir Íslandsvinir sem stefna sjálfum sér í hættu og takast á við misvitrar og misfriðsamlegar íslenskar löggur. Þau eru komin hingað til að verja íslenska náttúru og íslenskt þjóðfélag,“ segir Ólafur Páll.
„Það má heldur ekki gleymast,“ segir Birgitta, „að það voru Íslendingar sem kölluðu út og báðu um hjálp. Íslendingar hafa líka verið fjölmennir í mótmælunum.“
„Grasrótin íslenska var komin í mola,“ bætir Ólafur Páll við. „Hún virkaði vel í baráttunni gegn Eyjabökkum en áfallið þegar fyrsta sprengjan var sprengd við Kárahnjúka í nánast beinni útsendingu var svo mikið að mörgum féllust hendur. Íslendingar eru forlagatrúar, því miður. Við höfðum ekki strategíska burði til baráttunnar; við sáum ekki að það er ekki óalgengt að hægt sé að stöðva framkvæmdir eins og þessa þótt þær séu hafnar. Baráttan snýst heldur ekki einungis um Kárahnjúka: við viljum bjarga Þjórsárverum, Langasjó, Skjálfandafljóti og jökulsánum í Skagafirði. Við gerum það ekki með því að gefast upp á Kárahnjúkum. Við erum að berjast gegn stefnu stjórnvalda í stóriðjumálum. Það er ofureinföldun að segja að við séum að berjast gegn Alcoa og Kárahnjúkum einum. Við erum að berjast gegn Alcan og Norðuráli sem ætla sér Langasjó og Þjórsárver fyrir sína stækkun og því gullæði í yfirtöku á íslenskum jökulám sem íslensk stjórnvöld hafa boðið alþjóðlegum stórfyrirtækjum.“
„Það má líka benda á að sérfræðingar hafa sagt að ef stækkun Straumsvíkurverksmiðjunnar og Norðuráls og bygging rafskautaverksmiðju í Hvalfirði gengur í gegn þá verður Faxaflóasvæðið mengaðasta svæði í Norður-Evrópu,“ segir Birgitta.

Eru mótmæli sumarsins ekki ný tegund mótmæla á Íslandi?
„Nei, í raun eru þau það ekki,“ svarar Ólafur. „Beinar aðgerðir eru ekki nýjar af nálinni hér á landi og þá má meira að segja benda á mun róttækari aðgerðir en þær sem við stöndum í. Uppúr 1970 höfðu bændur í Mývatnssveit hugrekki til að brytja niður allt sem þeir gátu af stíflu í Laxá, stútuðu síðan skurðgröfunum og sprengdu upp restina með þetta líka góðum árangri. Það var ekki fyrr en í fyrra að þeir urðu að hóta að gera þetta aftur með þeim afleiðingum að Siv Friðleifsdóttir og stjórnendur hennar urðu að bakka með áform um frekari virkjun í Laxá. Siv sagðist aðspurð aldrei hafa verið fegnari að gefast upp á eigin áformum. Þarna lúffaði valdið fyrir bændum.
Vissulega eru mótmælin nú nýr kafli í andspyrnu gegn kerfisbundinni valdníðslu á Íslandi. Og kannski er það nýjasta við mótmælin að mótmælendur á Íslandi eru að alþjóðavæðast líkt og íslensk stóriðjuöfl.“
En þótt Kárahnjúkavirkjun hafi ekki verið kosningamál þá fengu stjórnarflokkarnir ágætisumboð í síðustu kosningum…
„Já,“ segir Ólafur Páll, „sumir segja að þetta hafi verið lýðræðislegt. Ég skil samt ekki hvernig Alþingi getur tekið lýðræðislegar ákvarðanir á grundvelli ákvarðanaferlis sem byggir á kerfisbundið fölsuðum upplýsingum,, fölsuðum umhverfis- og hagfræðiniðurstöðum. Það veit hver sem vill að vísindamenn sem komu nálægt gagnaöflun og vinnslu á rannsóknum á umhverfisáhrifum hafa annað hvort verið ofsóttir eða flæmdir úr starfi, þeim ógnað og hótað með því að þeir missi vinnuna eða niðurstöður þeirra virtar að vettugi. Dæmi um þetta er Ragnhildur Sigurðardóttir sem lenti í miklum hremmingum í sínum störfum við umhverfismat á Þjórsárverum. Umhverfissráðherra virti einnig að vettugi niðurstöður skipulagsstofnunar ríkisins sem þangað til hafði talist fremur leiðitöm stjórnvöldum en lagðist eindregið gegn Kárahnjúkavirkjun. Nú eru menn að fá þetta allt í hnakkann. Hagfræðispárnar eru að rætast og jarðfræðiskýrslurnar líka því Landsvirkjun viðurkenndi loks í vetur að undir stíflunni væri sprungusvæði. Þegar reynt var að ræða áhyggjur jarðfræðinga á þingi fyrir teimur árum þá sagði Valgerður Sverrisdóttir: iss þeir segja þetta bara af pólitískum ástæðum. Jarðfræðingar sögðu að lónstæðið væri á virku sprungusvæði og héldi ekki vatni undir þeim þyngslum sem uppistöðulónið verður. Það er því ljóst að Kárahnjúkavirkjun er á allan hátt óráðsía og algjörlega ábyrgðarlaus spillingarvirkjun. Það er ekkert lýðræðislegt við slíka ákvarðanatöku.“
„Og það er ekki of seint að hætta við,“ bætir Birgitta við.

Svo er það löggan. Hvernig hafa þau samskipti verið?
„Í upphafi þá voru samskiptin friðsamleg og allt leystist í friðsemd. Löggan kom til okkar að morgni fyrsta dags mótmælanna,“ segir Ólafur Páll. „Þeir komu alltaf annað slagið og ræddu við okkur um veður og virkjanir. Flestir þóttust þeir á móti virkjunum. Við urðum ekki vör við sérsveitina fyrr en fór að fjölga í búðunum. Þá hófst allt þetta eftirlit: þeir héngu yfir okkur dag og nótt með nætursjónauka uppi á öllum hæðum. Eftirlitið var síðan hert þegar við hófum beinar aðgerðir. Svo vorum við líka með lið frá Impregilo á öxlunum. Þeir komu á mótorhjólum inn í tjaldbúðir okkar nóttina áður en við hlekkjuðum okkur í seinna skiptið. Þeir óku eins og vitlausir menn á milli tjaldanna þar sem voru jafnt fullorðnir og börn, eyðilögðu skilti og borða. Myndum af þessu sló Mogginn upp eins og við hefðum eyðilagt okkar eigin skilti. Það var fátt um leiðréttingar af þeirra hálfu. Þetta lið er svo spennt yfir áróðursstríðinu að það ræður varla við sig.“
„Það fer í taugarnar á mér að myndefnið sem er alltaf sýnt með fréttum er mynd af trukk sem hafði verið kastað grjóti í,“ segir Birgitta, “og það gerðist sömu nótt og þeir komu í búðirnar á mótorhjólum. Enginn okkar kannast við að hafa hent grjóti í þennan trukk. Gerðu þeir það sjálfir?“

„Við fórum ægilega í taugarnar á sérsveitarmönnunum,“ segir Birgitta. „Okkur tókst að plata þá og setja upp langan borða með mynd af sprungu á stífluvegginn þótt þeir hafi verið 20 að fylgjast með ferðum okkar.“
„Eftirlitið var tryllt þegar við höfðum flutt okkur niður í Skriðdal að bænum Vaði,“ segir Ólafur Páll. „Þar vomuðu þeir eins og hrægammar. Þeir stöðvuðu fólk sem var að koma í heimsókn til hjónanna á Vaði og voru virkilega að starta til illinda við búðirnar með því að keyra ögrandi niður á túnið hjá okkur sem er einkaland. Þá hlupum við að þeim í bílunum og þeir flúðu. Við urðum á endanum að setja upp hálfgert götuvígi við troðninginn niður að túninu til að fá frið fyrir þeim. Þeir keyrðu líka sírenur klukkan sex á morgnana til að vekja okkur, pirra eða skapa taugatitring.“

Ómar Ragnarsson náði að mynda þegar lögregla elti ykkur um borgina.
„Já, þá sönnuðum við að ríkislögreglustjóraembættið færi með lygar. Daginn eftir eltingarleikinn fullvissaði aðstoðarríkislögreglustjóri lesendur Fréttablaðsins um að engar njósnir væru um okkur. Þetta væri bara vænissýki í okkur. Það var auðvitað búið að prenta viðtalið fyrir Tíufréttir sjónvarpsins og ekki hægt að kippa því út!“ segir Ólafur Páll.
Hvernig tilfinningin að vita að fylgst sé með manni?
„Það er algjör skerðing á persónufrelsi og einkalífi. Maður má bara ekki láta það hefta það sem maður er að gera.,“ segir Birgitta. „Það er auðvitað mjög óþægilegt að síminn sé hleraður því maður ræðir auðvitað um fleira í síma en bara mótmælin. Það var samt mjög gott þegar Ómar náði myndunum og þetta varð allt augljóst því stundum fannst mér að ég væri að missa vitið þegar ég bað fólk um að tala ekki um persónuleg mál því síminn gæti verið hleraður. Eldri syni mínum fannst þetta mjög erfitt. Lögreglan hlerar síma og fer inn í tölvupóst og fylgist með netnotkun án þess að hafa dómsúrskurð. Það þarf bara geðþóttaákvörðun Björns Bjarnasonar og lögreglu.“
„Við höfum náð ólögmætri handtöku fyrir framan Mál og menningu á Laugavegi á filmu. Hún sýnir framgang óeinkennisklæddra lögreglumanna sem ganga upp að Natalie, sem er yngst mótmælenda, 17 ára, og heimta skilríki. Hún neitar að sýna ókunnugum mönnum skilríki en þá rífa þeir í hana. Annar mótmælandi, Keith, var með henni og reyndi að stilla til friðar og vernda hana gegn þessum ókunnugu mönnum. Þá er hann handtekinn og haldið alla nóttina og langt fram á næsta dag.
Þeir sneru upp á peysuna hennar þannig að hún náði varla andanum og sneru upp á handleggina á henni. Það sést vel á myndbandinu að þeir eru að meiða barnið.“
„Prófessor Jóhann Axelsson, 75 ára, hafði fylgst með aðför lögreglu í fjölmiðlum og fór á lögreglustöðina aðfararnótt sunnudagsins til að fá upplýsingar og fylgjast með. Lögreglan hrinti honum og fleirum út úr húsinu með þeim afleiðingum að Jóhann lenti með höfuðið á grindverki og rotaðist þannig að blæddi úr höfðinu á honum. Fólkið bað lögregluna um að hringja á sjúkrabíl af því að maður hefði dottið og væri meðvitundarlaus og eini síminn á svæðinu væri batteríslaus. Lögreglan neitaði og það leið hálftími þar til sjúkrabíllinn kom.“
Verða eftirmál vegna þessa?
„Já, við erum með lögfræðing sem ráðleggur okkur að stefna ríkisvaldinu og fara fram á sjálfstæða rannsókn á aðferðum lögreglu, ríkislögreglusjóra og dómsmálaráðherra,“ segir Birgitta. „Við höfum verið svo lánsöm að hafa getið tekið myndir af mörgum atburðum.“
„Þetta mál sýnir hversu illa fjölmiðlar hafi staðið sig. Ein af ástæðunum fyrir því að við þurftum að fara í harðari aðgerðir er sofandaháttur og sjálfsritskoðun fjölmiðla. Það er líka einkennilegt hvernig fjölmiðlar hafa sagt frá atburðum sumarsins. Lögguhasarinn er alltaf aðalatriðið en baráttumálin aukaatriði“ segir Ólafur Páll. „Og mig langar að senda Birni Bjarnasyni skilaboð: það er tími til kominn að þú segir af þér og hættir tindátaleiknum. Þú ert búinn að þverbrjóta á okkur mannréttindi og lýðréttindi í sumar og því eðlilegt að þú og ríkislögreglustjóri segið af ykkur. Þið munuð svo sannarlega fá að svara til saka fyrir dómstólum.“

Hvað gerist svo?
„Við munum halda áfram sumar eftir sumar, vetur eftir vetur, þangað til markmiðunum er náð,“ segir Birgitta.
„Við erum búin að alþjóðavæða baráttuna og munum halda áfram að hvetja fólk til að koma til landsins og mótmæla stóriðjuáformunum. Ef menn halda að aðgerðir stjórnvalda hafi fælt fólk frá þá er það misskilningur. Þetta er frekar hvatning til frekari aðgerða,“ segir Ólafur Páll. „Eins og hverjum heiðarlegum Íslendingi ætti að vera ljóst þá munum við, þó ekki sé nema til að halda mannlegri reisn, halda áfram að berjast og flæma erlenda stóriðju úr þessu landi.“

VIÐ SEM MÓTMÆLT HÖFUM stóriðju og stórfelldum spjöllum á náttúru Íslands undanfarna mánuði við Kárahnjúka og víðar á landinu viljum að gefnu tilefni gefa eftirfarandi yfirlýsingu:

Við mótmæli okkar höfum við beitt aðferðum sem eiga sér ef til vill ekki langa sögu hérlendis en aðgerðir þær sem við höfum staðið fyrir flokkast ekki undir lögbrot. Við erum breiður hópur fólks Íslendinga og útlendinga víðsvegar að og það sem sameinar okkur er virðing fyrir náttúrunni, óþol gagnvart valdníðslu, kúgun og mannréttindabrotum. Við höfum tjáð andúð okkar á stórfelldum spjöllum á einstökum náttúruperlum á hálendi Íslands með því að:

Dreifa upplýsingum um stóriðjuæði íslenskra stjórnvalda sem speglast í fyrirhuguðum virkjanaframkvæmdum sem nú liggja á teikniborði Landsvirkjunar og annarra orkufyrirtækja svo sem í Þjórsárverum, Langasjó, Skjálfandafljóti og í Skagafirði. Read More

 

Ég undirritaður, Guðmundur M. H. Beck (kt. 060450-2939) Kollaleiru Reyðarfirði, geri eftirfarandi athugasemdir við Tillögu að matsáætlun vegna álvers Alcoa-Fjarðaráls í Reyðarfirði.

I. Í byrjun er rétt að benda á nokkrar rangfærslur í skýrslunni. Á bls. 4 er talað um að ,, … nýta þannig hreinar orkulindir til að byggja upp hagkvæman orkufrekan iðnað á Íslandi.“ Kárhnjúkavirkjun verður aldrei hrein orkulind hversu oft sem þau ósannindi verða endurtekin á prenti. Jökulsá á Brú er aurugasta fljót landsins og ber fram í venjulegu árferði u.þ.b. 10 milljónir tonna af aur á hverju ári. Þessum aur ætlar Landsvirkjun að safna saman á bökkum Jökulsár og láta fjúka yfir gróður, menn og skepnur á Austurlandi um ókomin ár. Sökkva 35 km2 gróins lands undir jökulleir með tilheyrandi rotnun. Enginn hefur svarað því hvernig á að leysa þann vanda komandi kynslóða að taka við 57 km2 leirflagi undan Hálslóni sem getur fyllst í einu hamfarahlaupi. Allt tal um hreina orku er því hrein ósannindi sem menntuðum mönnum er ekki sæmandi að bera fyrir íslenzka þjóð. Að því er varðar hagkvæmni þá skuldið þið þjóðinni skýringar á því fyrir hverja sú hagkvæmni er, nú þegar höfuðatvinnuvegir landsins eru að sligast undan þessu fjárhættuspili.

Read More

Frumvarp til laga um virkjun Jökulsár á Brú og Jökulsár í Fljótsdal.

Samþykkt með 44 atkvæðum gegn 9, 2 sátu hjá, 8 voru fjarstaddir.

JÁ

Arnbjörg Sveinsdóttir
Árni M. Mathiesen
Ásta Möller
Bryndís Hlöðversdóttir
Einar K. Guðfinnsson Read More

Ein af skýrslunum sem ríkisstjórnin vildi ekki að þingheimur fengi að sjá áður en hann gekk til atkvæðis um Kárahnjúkavirkjun. Allt var gert til þess að þagga niðri í Grími Björnssyni. Samkvæmt kröfu Landsvirkjunar sumarið 2006 svipti Orkuveita Reykjavíkur Grím Björnsson tjáningarfrelsi.

Inngangur

Undirritaður hefur fylgst nokkuð með umræðu um fyrirhugaða Kárahnjúkavirkjun og þau umhverfisáhrif sem henni fylgja. Strax um vorið 2001 sýndist mér að lítið færi fyrir jarðtæknilegum athugunum á þeim áhrifum sem verða af jafn þungu fargi og lónið sjálft er, auk áhrifamats á lífríki sjávar, kolefnisbindingu og fleira þar að lútandi. Read More